Τμήμα Ένταξης

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ενάντια στη σχολική βία (6 Μαρτίου) πραγματοποιήθηκαν στο 2ο δημοτικό σχολείο Βροντάδου κάποιες δραστηριότητες με δύο σημαντικούς στόχους. Ο πρώτος στόχος ήταν η ευαισθητοποίηση των υπολοίπων μαθητών του σχολείου στο φαινόμενο της σχολικής βίας και ο δεύτερος στόχος η ετοιμότητά τους να αντιδράσουν ενεργά απέναντι σε ενδεχόμενες καταστάσεις βίας.

Στα πλαίσια του πρώτου στόχου η εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής, Ταλιάνη Ευστρατία, παρουσίασε σε ομάδες, κατά βάση, των δύο τάξεων μια σειρά από δραστηριότητες οι οποίες εντάσσονται σε ένα γενικότερο πλαίσιο παρέμβασης και αντιμετώπισης προκλητικών συμπεριφορών.

Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν βίντεο, ακολούθησε συζήτηση, ανάλυση αληθινών περιστατικών, βιωματική συζήτηση και διδασκαλία μεταγνωστικών στρατηγικών επίλυσης κοινωνικού τύπου προβλημάτων και κόμικ.

Ακόμη παρουσιάστηκε ένα ψηφιακό παραμύθι της δασκάλας ειδικής αγωγής με θέμα την ενδοσχολική βία και οι μαθητές της Α’ και Β’ τάξης συνδημιούργησαν ένα ψηφιακό παραμύθι. Λόγω έλλειψης χρόνου δόθηκε στους δασκάλους των τάξεων υλικό για δημιουργία κολάζ, κόμικ και αφίσας μέσα στην τάξη.

https://eidikiagogi0.webnode.gr/psifiaka-vivlia/

Επιθετική συμπεριφορά στον αυτισμό: αίτια και αντιμετώπιση

Οι γονείς και φροντιστές των παιδιών και των ενηλίκων με αυτισμό, έρχονται πολλές φορές αντιμέτωποι με προκλητικές και επιθετικές συμπεριφορές. Αυτές καλούνται να τις διαχειριστούν τόσο οι ίδιοι, όσο και τα ίδια τα άτομα με αυτισμό, σε διαφορετικά πλαίσια και συνθήκες.

Τι εννοούμε όταν λέμε επιθετική συμπεριφορά; Ποιά είναι τα πιθανά αίτια και ποιές μεθόδους μαθαίνουμε τους γονείς και φροντιστές να χρησιμοποιούν για να τις αντιμετωπίσουν;

Κατ’ αρχήν να τονίσουμε ότι δεν εκδηλώνουν όλα τα άτομα με αυτισμό επιθετική συμπεριφορά.

Η ανεπιθύμητη συμπεριφορά εκδηλώνεται συνήθως, όπως σε όλα τα παιδιά: χτυπώντας, φωνάζοντας, κλωτσώντας, δαγκώνοντας, κλαίγοντας, καταστρέφοντας. Η επίθεση μπορεί να είναι είτε προς κάποιο άλλο άτομο, είτε προς αντικείμενα στο γύρω περιβάλλον, είτε προς τον εαυτό και να πάρει μορφή σωματικής ή/και λεκτικής βίας. Αποτέλεσμα της επιθετικής συμπεριφοράς, τουλάχιστον σε γονείς και φροντιστές, είναι αισθήματα οργής, απογοήτευσης, ματαίωσης και ντροπής. Η επιθετική συμπεριφορά τέλος, εκδηλώνεται τόσο σε οικεία περιβάλλοντα, όσο και σε νέα ή/και δημόσιους χώρους.

Βασική αιτία της επιθετικής συμπεριφοράς είναι η δυσκολία στην επικοινωνία. Καθώς και οι δεκτικές και οι εκφραστικές γλωσσικές ικανότητες των ατόμων με αυτισμό, είναι περιορισμένες (τις περισσότερες τουλάχιστον φορές), τα προβλήματα που απορρέουν από αυτές, μπορούν να προκαλέσουν ανά πάσα ώρα και στιγμή, μία ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Εκτός της επικοινωνίας όμως και της έκφρασης, ένα ξέσπασμα μπορεί να επέλθει και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η αλλαγή της ρουτίνας και οι αλλαγές στο περιβάλλον του σπιτιού ή του σχολείου είναι στοιχεία που ένα άτομο με αυτισμό συνήθως, δύσκολα μπορεί να επεξεργαστεί. Άλλα αίτια μπορούν να είναι μία πιθανή τροφική αλλεργία, η οποία θα προκαλέσει και δυσφορία, κάποια φαρμακευτική αγωγή, η υπερδιέγερση και ο υπερ-ενθουσιασμός (ή από την άλλη ή υποτονικότητα) και φυσικά η ίδια η συμπεριφορά του γονέα ή του φροντιστή. Τέλος το ξέσπασμα μπορεί να είναι εντελώς χειριστικό, ώστε το άτομο να μπορέσει να αποφύγει μία δουλειά ή μία δραστηριότητα που του έχει ανατεθεί και του είναι αδιάφορη ή δύσκολη. Στις περισσότερες των παραπάνω περιπτώσεων, η δυσκολία στην επικοινωνία είναι καθοριστικός παράγοντας.

Είδαμε κάποιες από τις πιθανές αιτίες. Κατά την διάρκεια όμως της συμπεριφοράς τί μπορείτε να κάνετε;

Σε πρώτη φάση, προσπαθήστε να κρατήσετε την ψυχραιμία σας, ώστε να μπορέσετε ευκολότερα και γρηγορότερα να αξιολογήσετε την κατάσταση και να δράσετε άμεσα. Προστατέψτε τον εαυτό σας (αν η επίθεση είναι σωματική) και τους υπόλοιπους γύρω σας, απομακρύνοντας από τον χώρο μικρότερα παιδιά. Φροντίστε παράλληλα για την σωματική ακεραιότητα του ίδιου του ατόμου, αν η επιθετική συμπεριφορά στρέφεται και προς τον εαυτό του (π.χ. χτύπημα του κεφαλιού με τα χέρια ή στον τοίχο κλπ). Απομακρύνετε αντικείμενα επικίνδυνα από τον χώρο. Προστατέψτε τέλος την περιουσία σας και τα αντικείμενά σας. Αποφύγετε να απομονώσετε το παιδί ή τον ενήλικα, αν θεωρείτε ότι το ξέσπασμα είναι για να κερδίσει ακριβώς αυτό. Αφού προστατέψτε τον εαυτό σας, τους γύρω σας και το άτομο με αυτισμό, μείνετε ήρεμοι και αδιάφοροι μέχρι να ηρεμήσει το συμβάν. Προσπαθήστε να μην παρέμβετε με λόγια. Επιβάλετε χωρίς κουβέντες και πολλές εξηγήσεις, την συνέπεια που έχετε από πριν καθορίσει. Σε περίπτωση που δεν έχετε κάτι έτοιμο, μην επινοήστε κάτι εκείνη την στιγμή. Κρατήστε τις σκέψεις σας για αργότερα. Μην διστάσετε, αν η κατάσταση βγαίνει εκτός των δυνατοτήτων σας, να ζητήσετε την βοήθεια κάποιου τρίτου ατόμου, το οποίο έχετε από πριν εκπαιδεύσει για το τί ακριβώς θέλετε από αυτό και με ποιό τρόπο. Να είστε προσεκτικοί με τις αποφάσεις που θα παίρνετε εκείνη την στιγμή, καθώς κάποια από τις δράσεις σας, μπορεί να είναι ακριβώς το επιθυμητό ζητούμενο για το άτομο με την ανεπιθύμητη συμπεριφορά (π.χ. απομόνωση, απομάκρυνση από μία δραστηριότητα, συνάντηση με ένα άτομο που θα έρθει άμεσα να σας βοηθήσει κλπ). Μην θεωρείστε, σε περίπτωση που η κατάσταση ξεφύγει των ορίων, ότι έχετε αποτύχει ως γονέας, γιατί δεν μπορέσατε να ηρεμήσετε το παιδί σας, γιατί δεν είχατε προ-υπολογίσει όλους του παράγοντες ή γιατί καταλήξατε εν τέλει να φωνάξετε και εσείς δυνατά και να εμπλακείτε. Καταστρώστε όμως άμεσα ένα σχέδιο δράσης με την βοήθεια του θεραπευτή ή των θεραπευτών του παιδιού σας, συζητώντας όλα εκείνα που απέτυχαν, τους λόγους που θεωρείτε ότι συνέβη αυτό και τα νέα δεδομένα, αν υπήρχαν.

Η καλύτερη λύση και συμβουλή που δίνεται στους γονείς και φροντιστές που έρχονται αντιμέτωποι με καταστάσεις επιθετικότητας είναι η πρόληψη. Πώς γίνεται όμως αυτή;

Κοιτάζοντας τις αιτίες που προκαλούν συνήθως τα ξεσπάσματα (προσοχή, μην συγχέονται με τα meltdowns), το πρώτο και κύριο είναι να προσπαθήσετε να χτίσετε ένα δίαυλο επικοινωνίας με το παιδί σας, είτε έχει λόγο, είτε όχι. Υπάρχουν πολλοί τρόποι επικοινωνίας, τους οποίους μπορείτε να μάθετε και να εφαρμόσετε με το παιδί σας, ανάλογα τις ανάγκες σας και τις δυνατότητές του (για παράδειγμα η PECS, για άτομα χωρίς λόγο). Θα το βοηθήσετε έτσι να εκφράζεται για πράγματα και καταστάσεις που το δυσαρεστούν ή το ευχαριστούν. Εκτός του παραπάνω, μάθετε το παιδί σας μέσα από συγκεκριμένες παρεμβάσεις (για παράδειγμα με κοινωνικές ιστορίες), ότι μπορεί να εκφράζει και με άλλους τρόπους τον θυμό ή την αγανάκτησή του. Μάθετέ του επίσης τεχνικές χαλάρωσης και ηρεμίας, τις οποίες θα μπορεί να χρησιμοποιήσει, αν καταλαβαίνει ότι πάει να βγει εκτός των ορίων του.

Επιπροσθέτως, μέσα από συμπεριφοριστικές παρεμβάσεις – Ε.Α.Σ. (Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς – A.B.A.), μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας και τους εαυτού σας να κατανοήστε την συμπεριφορά, ώστε να μπορείτε να την προλαμβάνετε. Σημαντικό στοιχείο εδώ είναι η συνεργασία σας με τον ειδικό ή τους ειδικούς και φυσικά η προσπάθειά σας για εξονυχιστική καταγραφή των γεγονότων που προηγήθηκαν της επιθετικής συμπεριφοράς. Η αρχή αυτή (η προσπάθεια δηλαδή αποσαφήνισης της αιτιότητας μίας συμπεριφοράς), έχει σε πολλές και διαφορικές περιπτώσεις, αποβεί μοναδική και εξαιρετικά αξιόπιστη στην παροχή χρήσιμων πληροφοριών. Κρατήστε λοιπόν ημερολόγιο, έχοντας τα μάτια σας ανοικτά για οτιδήποτε θεωρείτε ότι σχετίζεται, άμεσα ή έμμεσα, με την συμπεριφορά (από τον φωτισμό του δωματίου, μέχρι το πρωινό του παιδιού σας).

Αν το παιδί σας έχει την γνωστική ικανότητα, συζητήστε μαζί του το ενδεχόμενο να πάει σε ατομική θεραπεία για θέματα διαχείρισης θυμού, σε ένα ειδικευμένο ψυχοθεραπευτή. Συζητήστε επίσης με τα άτομα που έρχονται σε επαφή με το παιδί σας, καθώς υπάρχει πιθανότητα να έχουν ανακαλύψει κάτι βοηθητικό, που εσάς σας διαφεύγει.

Η συγκεκριμένη διατροφή επίσης και η άσκηση προτείνονται συχνά, καθώς η πρώτη μπορεί για παράδειγμα, συν τοις άλλοις, να ελέγξει πιθανές αλλεργίες που προκαλούν δυσφορία, ενώ τα οφέλη της δεύτερης, δηλαδή της άσκησης, είναι εξίσου πολλά (π.χ. το παιδί σας εκτονώνει την ενέργειά του και γίνεται πιο συνεργάσιμο και ήρεμο).

Τέλος, καλό είναι να χτίσετε ένα σύστημα κανόνων και συνεπειών, το οποίο θα είναι ξεκάθαρο στο παιδί σας. Θα γνωρίζει έτσι, τί είναι αυτό που το περιμένει σε περίπτωση που υπερβεί τα όρια και το σπουδαιότερο όλων, τί προσδοκάται από αυτό σε κάθε περίπτωση και περίσταση. Η λογική πίσω από τη συμβουλή είναι ότι κάνει το περιβάλλον προβλέψιμο και σταθερό, γεγονός που παρά τις συνέπειες (π.χ. time-out), είναι εξαιρετικά βοηθητικό για το άτομο με αυτισμό.

Κλείνοντας, ενισχύετε πάντα τις θετικές συμπεριφορές του παιδιού σας. Μην τις θεωρείστε δεδομένες ή ότι θα έπρεπε έτσι ή αλλιώς να τις έκανε. Βοηθήστε στο χτίσιμο της αυτοπεποίθησής του, επιβάλλοντας “ποινές” ως συνέπεια της πράξης του παιδιού σας και όχι επειδή το ίδιο το παιδί σας είναι επιθετικό ή ανυπάκουο κλπ. Διαχωρίζετε με αυτό τον τρόπο, το παιδί από την συμπεριφορά, βοηθώντας όχι μόνο το ίδιο, όπως είπαμε και παραπάνω, αλλά και τον εαυτό σας και τα συναισθήματά σας, προς αυτό.

Ερωτηματολόγιο για την ανίχνευση του αυτισμού

ΕρωτηματολόγιοΜ-CHAT (Modified Checklist for Autism in Toddlers)

Το τέστ αποτελεί ένα σύνολο ερωτήσεων που απαντούνται από τους γονείς, όταν το παιδί είναι περίπου 18 μηνών. Το τεστ περιλαμβάνεται στο καινούργιο βιβλιάριο υγείας παιδιού και πρέπει να γίνεται σε όλα τα παιδιά. Οι απαντήσεις αξιολογούνται έπειτα από τον παιδίατρο.

  • Αρέσει στο παιδί να κουνιέται, να παίζει στα γόνατά σας κλπ.;
  • Ενδιαφέρεται το παιδί όταν βλέπει άλλα παιδιά;
  • Αρέσει στο παιδί να σκαρφαλώνει πάνω σε πράγματα, όπως στις σκάλες;
  • Αρέσει στο παιδί να παίζει κρυφτό, κου-κου-τζα ή άλλα παιχνίδια μαζί σας;
  • Έχει ποτέ το παιδί προσποιηθεί ότι μιλάει στο τηλέφωνο ή ότι φροντίζει την κούκλα ή ότι κάνει άλλα φανταστικά πράγματα;
  • Χρησιμοποιεί το παιδί το δείκτη του για να σας  ρωτήσει για κάτι;
  • Χρησιμοποιεί το παιδί το δείκτη του για να σας δείξει κάτι που το ενδιαφέρει;
  • Μπορεί το παιδί να παίξει κανονικά με μικρά παιχνίδια (αυτοκίνητα, τουβλάκια) χωρίς να τα πετάει μόνο ή να τα βάζει μόνο στο στόμα του;
  • Φέρνει το παιδί σε σας αντικείμενα για να σας δείξει κάτι;
  • Σας κοιτάει το παιδί στα μάτια για περισσότερο από ένα-δύο δευτερόλεπτα;
  • Είναι το παιδί υπερβολικά ευαίσθητο στο θόρυβο (κλείνει τα αυτιά του);
  • Χαμογελάει το παιδί όταν σας βλέπει ή όταν του χαμογελάτε;
  • Σας μιμείται το παιδί (κινήσεις, εκφράσεις προσώπου κλπ.);
  • Αντιδρά το παιδί στο όνομά του όταν του φωνάζετε;
  • Αν δείξετε στο παιδί ένα αντικείμενο σε κάποιο σημείο του δωματίου, θα γυρίσει να το κοιτάξει;
  • Περπατάει το παιδί;
  • Κοιτάζει το παιδί ταυτόχρονα με σας ένα αντικείμενο όταν το κοιτάζετε;
  • Κάνει το παιδί περίεργες κινήσεις με τα χέρια ή τα δάκτυλα κοντά στο πρόσωπό του;
  • Προσπαθεί το παιδί να τραβήξει την προσοχή σας σε αυτό που κάνει;
  • Καταλαβαίνει το παιδί τι λένε οι άνθρωποι γύρω του;
  • Έχετε αναρωτηθεί πότε αν το παιδί έχει πρόβλημα ακοής;
  • Υπάρχουν φορές που το παιδί κοιτάζει στο πουθενά ή περιφέρεται χωρίς σκοπό;
  • Αν αντιμετωπίζει μια άγνωστη κατάσταση, γυρίζει να σας κοιτάξει στο πρόσωπο για να δει την αντίδρασή σας;

HΛΙΚΙΑ: 18-36 μηνών

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Ναι-Όχι. Αν η συμπεριφορά είναι σπάνια, απαντήστε όχι. Αν είναι συνήθης και συχνή απαντήστε ναι.

ΚΡΙΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ: Bold

ANTIKEIMENA ME ΘΕΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟ ΝΑΙ: Με υπογράμμιση

ΘΕΤΙΚΟ (ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ) ΤΕΣΤ:

  • 2 ή παραπάνω κριτικά αντικείμενα
  • 3 ή παραπάνω από οποιαδήποτε αντικείμενα

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΤΕΣΤ: Χρήζει περαιτέρω παρακολούθησης ή διερεύνησης από ειδικό. Σε κάθε περίπτωση δείξτε τις απαντήσεις σας στον παιδίατρο.

Απόδοση: Στέλιος Παπαβέντσης Παιδίατρος MRCPCH DCH IBCLC pediatros-thes.gr

πηγή: babyradio.gr

ΔΕΠΥ και Μαθησιακές Δυσκολίες

Η συνύπαρξη της ΔΕΠ-Υ με τις Μαθησιακές Δυσκολίες

«Ο Ιάσωνας είναι ένας μικροκαμωμένος αλλά ευφυέστατος μαθητής της β γυμνασίου. Έχει λίγους αλλά καλούς φίλους και συνηθίζει να ασχολείται με κατασκευές και «πατέντες», όπως τις αποκαλεί. Οι συμμαθητές του τον περιγράφουν με τις εξής γλαφυρές λέξεις: εσωστρεφής, πρακτικός, εξυπνάκιας, έντονα κινητικός, ξεχασιάρης, νευρικός, συχνά βρίσκεται στον κόσμο του. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος, είτε συνηθίζει να χάνεται στις σκέψεις του και να ταξιδεύει μακριά από τα τεκτενόμενα της τάξης, είτε να είναι ανήσυχος και να ασχολείται με τις «πατέντες» του. Αυτό έχει ως συνέπεια να μη κρατάει τις απαραίτητες σημειώσεις του μαθήματος, να μη γνωρίζει ποιες είναι οι ασκήσεις που έχει για την επόμενη μέρα και να μένει έκπληκτος όταν αντικρύζει τα διαγωνίσματα του τριμήνου. Χειρότερες στιγμές του είναι όταν πρέπει να αντιγράψει μια άσκηση από τον πίνακα και όταν η φιλόλογος του διαβάζει αυτά τα μεγάλα λογοτεχνικά κείμενα που κατά αυτόν δεν έχουν τέλος. Συχνά, οι καθηγητές του προσπαθούν να τον επαναφέρουν στη μαθησιακή διαδικασία και να του επισημάνουν ότι δεν χρειάζεται να ψάχνει συνέχεια αφορμές για να πηγαίνει αναίτια στη τουαλέτα. Ακόμα, κρατάει ανελλιπώς κάτι στα χέρια του με το οποίο ασχολείται σχεδόν όλη την μαθησιακή ώρα και τρέχει σα σίφουνας στην αυλή με το που ακούει το κουδούνι για το διάλλειμα. Οι δάσκαλοι και οι γονείς του προβληματίζονταν για το πώς ένα τόσο έξυπνο αγόρι εμφανίζει τόσο κακή σχολική επίδοση. Η μητέρα του μετά από αρκετή αγωνία και ταλαιπωρία πήρε περίπου στα μέσα της α γυμνασίου τη γνωμάτευση του Ιάσωνα από το οικείο ΚΕ.Δ.Δ.Υ…Η ετυμηγορία της διάγνωσης ήταν  Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) και Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία.  Δηλαδή; αναρωτήθηκε η μητέρα του. Έχει και τα δύο ταυτόχρονα; Είναι δυνατόν αυτό; Τελικά θα μπορούσε ο ευφυής Ιάσωνας να πετύχει τις σχολικές του προσδοκίες;»
Τα πρωτογενή συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ, όπως η παρορμητικότητα, η απόσπαση προσοχής και η υπερκινητικότητα εμφανίζουν διαβαθμίσεις ως προς τη σοβαρότητα τους από άτομο σε άτομο και ως προς την έκφραση τους κατά την περίοδο της ανάπτυξης. Η ενδεχόμενη εμφάνιση δευτερογενών προβλημάτων ή η συνοσηρότητα της ΔΕΠ-Υ με κάποια άλλη διαταραχή είναι δυνατό να επηρεάσει σε μεγαλύτερο βαθμό την εξέλιξη του παιδιού σε σχέση με τα πρωτογενή συμπτώματα της διαταραχής (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2009).


Έρευνες φανερώνουν ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ αντιμετωπίζουνΜαθησιακές Δυσκολίες και τα παιδιά με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (π.χ Δυσλεξία, Δυσορθογραφία, Δυσγραφία κ.α) εμφανίζουν αρκετά συχνά Διάσπαση Προσοχής και Υπερκινητικότητα. Το National Institute of Mental Health σημειώνει ότι το 20% με 30% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ έχουν συνοσηρότητα με Μαθησιακές Δυσκολίες. Επιπλέον, σε έρευνα που διεξήχθη στις Η.Π.Α διαπιστώθηκε ότι 71% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ παρουσίαζε και μαθησιακές δυσκολίες. Η ανωτέρω έρευνα μελέτησε 949 παιδιά ηλικίας από 6 έως 16 ετών με αναπτυξιακές διαταραχές. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της έρευνας φανέρωσαν ότι το 63% των παιδιών αντιμετώπιζε δυσκολίες στη γραπτή έκφραση. Ακόμα, το 26% παρουσίασε δυσκολίες στα μαθηματικά και τέλος το 33% δυσκολίες στην ανάγνωση (Mayes & Calhoun, 2006). Άλλη μια έρευνα που έλαβε χώρα σε Ελληνική πόλη με δείγμα 29 μαθητών Α’ & Β’ δημοτικού με ΔΕΠ-Υ επέδειξε ότι το 75,9% των προαναφερόμενων μαθητών δυσκολεύτηκε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της τάξης τους και μάλιστα το 50% αυτών παρουσίασαν χαμηλές έως κακές σχολικές επιδόσεις (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2002). Επιπρόσθετα, οι Loe & Feldman (2007) καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ συχνά λαμβάνουν χαμηλότερους βαθμούς σε σχέση με τους συνομήλικους τους, έχουν χαμηλότερες επιδόσεις στα διαγωνίσματα και τέλος παραπέμπονται συχνότερα σε υπηρεσίες Ειδικής Αγωγής. Λαμβάνοντας υπόψη τα ερευνητικά δεδομένα αλλά και τις βιβλιογραφικές αναφορές κατανοούμε ότι η συνύπαρξη των μαθησιακών δυσκολιών είναι ιδιαίτερα αυξημένη στις περιπτώσεις των παιδιών με ΔΕΠ-Υ. Μάλιστα, η γεμάτη εμπόδια πορεία των παιδιών μεΔΕΠ-Υ στο σχολείο καθορίζει σημαντικά την εξέλιξη τους στην ενηλικίωση. Προς ενίσχυση του επιχειρήματος θα αναφέρουμε ότι έρευνες διαπίστωσαν το γεγονός ότι οιμαθησιακές δυσκολίες που συνυπάρχουν στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ συχνά οδηγούν σε δυσκολίες στην ενήλικη ζωή τόσο στο επαγγελματικό τομέα, όσο και στις κοινωνικές σχέσεις (Weiss & Hetchman, 1993).
Ο προβληματισμός έγκειται στο πλαίσιο της εμφάνισης των μαθησιακών δυσκολιών στο παιδί με ΔΕΠ-Υ, καθώς εντοπίζεται ως ένα αναπάντεχο πρόβλημα για εκείνο και την οικογένεια του, δεδομένου του φυσιολογικού έως και υψηλού νοητικού δυναμικού του παιδιού. Απόρροια αυτού του προβλήματος αποτελεί το γεγονός ότι ένα σημαντικό ποσοστό γονέων με παιδί με ΔΕΠ-Υ απευθύνεται σε ειδικούς για αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών κατά την περίοδο της σχολικής ηλικίας των παιδιών τους. Όχι μόνο η αύξηση των απαιτήσεων κατά τη φοίτηση στο δημοτικό σχολείο, αλλά και η συνεχόμενη εμφάνιση συμπτωμάτων, που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν πλέον, καθιστούν σαφείς ορισμένες δυσκολίες, οι οποίες εμποδίζουν την ομαλή προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον. Συνήθως οι μαθησιακές δυσκολίες που δεν δικαιολογούνται ούτε από τις προσπάθειες που καταβάλει ο μαθητής, αλλά ούτε και από το νοητικό του δυναμικό, σε συνδυασμό με το αποτέλεσμα της χαμηλής σχολικής επίδοσης κινητοποιεί άμεσα τους γονείς και τους ωθεί στην αναζήτηση βοήθειας για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αναλυτικά, στο νηπιαγωγείο οι προαναφερόμενες δυσκολίες εμφανίζονται ως δυσκολία κατανόησης συγκεκριμένων ήχων ή λέξεων, καθώς και ως δυσκολία γενικότερης έκφρασης. Στη συνέχεια, κατά την περίοδο της σχολικής ηλικίας ενδεχομένως να παρουσιαστούν δυσκολίες στην ανάγνωση, στη γραφή και στα μαθηματικά. Συγκεκριμένα, οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ κατά τη σχολική ηλικία όχι μόνο δυσκολεύονται να εκλάβουν τη μαθησιακή διαδικασία με τον ίδιο τρόπο που τη λαμβάνουν οι συμμαθητές τους, αλλά ταυτόχρονα η διάσπαση της προσοχής τους απαγορεύει την συγκέντρωση τους μέσα στη τάξη στο βαθμό βέβαια που δύναται να προσέξουν και οι υπόλοιποι μαθητές. Ο θόρυβος, η κίνηση, οι έντονες μυρωδιές γύρω τους ή ακόμα η περιπλάνηση της σκέψης τους μακριά από το πλαίσιο της τάξης μπορούν εύκολα να τους αποσπάσουν την προσοχή, με συνέπεια συχνά να χάνουν σημαντικές πληροφορίες ή οδηγίες από τη μαθησιακή διαδικασία. Ακόμα, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι πολλοί από αυτούς τους μαθητές έχουν άσχημο γραφικό χαρακτήρα, καθώς γράφουν γρήγορα, δυσανάγνωστα και με έλλειψη τήρησης των ορίων λέξης και τοποθέτησης στο χαρτί. Αρκετές φορές, οι καθηγητές δυσκολεύονται να αναγνώσουν τις εργασίες τους, οι οποίες τους φαντάζουν πρόχειρες, «τσαπατσούλικες» και σύντομες. Αυτό έχει ως συνέπεια να λαμβάνουν χαμηλούς βαθμούς και να υπόκεινται σε παρατηρήσεις και αρνητικό σχολιασμό (Munden & Arcelus, 2009).
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι μια από τις πιο συχνές Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες που συνυπάρχουν με τη ΔΕΠ-Υ είναι η Δυσλεξία. Οι δυσκολίες στο διάβασμα και στη γραφή τείνουν να επηρεάζουν το 8% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ, τα οποία φοιτούν στις τάξεις του Δημοτικού. Σαφέστατα οι μειωμένες αναγνωστικές ικανότητες των παιδιών που συνυπάρχουν οι ανωτέρω δυσκολίες είναι συχνά εμφανείς από την αρχή της σχολικής πορείας αυτών, έτσι λοιπόν αναπόφευκτα επηρεάζεται η περαιτέρω ακαδημαϊκή τους επίδοση. Ερευνητικά αποτελέσματα έχουν επιβεβαιώσει ότι στις περιπτώσεις που συνυπάρχουν η ΔΕΠ-Υ με τη Δυσλεξία τα δευτερογενή προβλήματα όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτό-συναίσθημα καθώς και η σχολική απόσυρση αποτελεί συνηθέστερο φαινόμενο σε σχέση με τα παιδιά που διαγιγνώσκονται μόνο μεΔΕΠ-Υ (Willcutt & Pennington, 2000).


Ωστόσο, εκτός από τον σκόπελο της διάγνωσης το επόμενο και πιο σπουδαίο βήμα για τη μαθησιακή πορεία του παιδιού είναι η εύρεση του ορθού τρόπου αντιμετώπισης των δυσκολιών, ώστε να επέλθει η σχολική επιτυχία και κατ’ επέκταση η πραγματοποίηση των μαθησιακών του στόχων. Οι ειδικοί συμφωνούν με το ότι αμέσως μετά την αξιολόγηση και διάγνωση του παιδιού είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα πολυπαραγοντικό σχέδιο δράσης, το οποίο πρέπει να έχει στοχευμένη παρέμβαση και ενεργή υποστήριξη από τα μέλη που θα λάβουν μέρος στο πρόγραμμα παρέμβασης (Kutcher, 2005).
Ειδικότερα, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ωφελούνται από ειδικές οδηγίες που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των αδυναμιών τους με ένα συστηματικό τρόπο. Είναι απαραίτητο λοιπόν να δημιουργηθεί ένα
Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΕΠ) με καθορισμένους βραχυπρόσθεσμους/μακροπρόθεσμους στόχους και χρονοδιάγραμμα επίτευξης, ώστε να ανταποκρίνεται στις μαθησιακές ανάγκες του συγκεκριμένου παιδιού (Shaywitz, 2003). Επιπλέον, οι παρεμβάσεις για παιδιά με ΔΕΠ-Υ θα πρέπει να περιλαμβάνουν στοχευμένες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις, διαχείριση θετικής συμπεριφοράς και αν κρίνεται αναγκαίο από τον αρμόδιο παιδοψυχίατρο χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Αναλυτικότερα, η διαχείριση συμπεριφοράς στο σπίτι και στο σχολείο θα πρέπει να εστιάζει στη δομή, στην οργάνωση και στην ενίσχυση θετικών συμπεριφορών και συνάμα πρέπει να αποφεύγεται η επιβολή τιμωριών (Reif, 2005).
Συνολικά θα υπογραμμίζαμε ότι το «κλειδί» για μακροπρόθεσμη επιτυχία του παιδιού μεΔΕΠ-Υ και Μαθησιακές Δυσκολίες είναι η θετική συμπεριφορά και προσέγγιση, καθώς και η έμφαση στα δυνατά σημεία/ ταλέντα του παιδιού. Τόσο οι γονείς, όσο και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να προωθούν μια προσέγγιση που εστιάζει στην ευελιξία και στη λύση προβλημάτων, ώστε να ανταποκριθούν τα παιδιά στις προκλήσεις της ζωής. Είναι σημαντικό να παρέχονται στα παιδιά ευκαιρίες να διαχειρίζονται εναλλακτικούς τρόπους επίτευξης στόχων, να αναπτύσσουν τα ταλέντα τους και να χρησιμοποιούν τις ικανότητες τους για να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους. Ένα παιδί δεν είναι αποδεκτό να περιορίζεται από τη διαφορετικότητα του στη μάθηση, στην προσοχή και στην κινητικότητα του, αλλά θα πρέπει να ενισχύεται για να χρησιμοποιεί αυτές τις διαφορετικές δυνατότητές του.
Αντί επιλόγου, θα απαντούσαμε στην ερώτηση της μαμάς του Ιάσωνα που αναφέραμε στην αρχή: «Ναι, θα μπορούσε ο Ιάσωνας να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του και να πετύχει τους σχολικούς του στόχους!», όμως θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι για να κατορθωθεί αυτό χρειάζεται ένα μακροχρόνιο σχέδιο και συνεχόμενη προσπάθεια τόσο από το μέρος του μαθητή, όσο και από τους γονείς του. Με άλλα λόγια, αυτά τα παιδιά μπορούν να γίνουν άκρως επιτυχημένοι ενήλικες και επαγγελματίες, αρκεί να συνεχίζουν αδιάκοπα και συστηματικά να διαχειρίζονται τις δυσκολίες τους. Εξάλλου εμείς οι ενήλικες έχουμε πολλά να μάθουμε από ένα παιδί που παρά τις αντιξοότητες που του παρουσιάζονται, μεγαλώνει παλεύοντας να πετύχει τους στόχους του.

πηγή: www.adhdhellas.org

Δυσκολίες Οπτικής Αντίληψης- Συμπτώματα

Αδυναμία Οπτικής-Χωροταξικής Αντίληψης

Σήμερα, ολοένα και περισσότερα παιδιά εμφανίζουν αδυναμίες οπτικής σκέψης και κινητικών δεξιότητων. Σε όλα τα στάδια ανάπτυξης ενός παιδιού ο συντονισμός και των δύο είναι πολύ σημαντικός για να μπορεί το παιδί να μάθει να λειτουργεί αποτελεσματικά σε δραστηριότητες όπως: η κίνηση στο χώρο, οι κατασκευές (πχ παζλ), η οργάνωση του χώρου, το γράψιμο, η αντιγραφή σχημάτων, η ζωγραφική κ.α.

Οι δυσκολίες σε αυτές τις δραστηριότητες μπορεί να οφείλονται σε:

  • αδυναμία οπτικής αντίληψης και σκέψης (να μπορεί δηλ. το παιδί να δώσει λύση σε κάποιο πρόβλημα χρησιμοποιώντας μόνο την όραση του)
  • αδυναμία εκτέλεσης κινήσεων (διαδοχή-προγραμματισμός κινήσεων, κιναισθησία)
  • συνδυασμό και των δύο αδυναμιών

Οπτική-Χωροταξική Αντίληψη & Συμπτώματα

Είναι η ικανότητα του ανθρώπου να κατανοεί οπτικά τη σχέση μεταξύ των αντικειμένων στο χώρο, τις έννοιες του πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά, μέσα, έξω. Επίσης, να κατανοεί τη θέση και την κατεύθυνση των αντικειμένων, των σχημάτων, των γραμμάτων και των αριθμών στο χώρο. Μια αδυναμία σε αυτήν την ικανότητα εμποδίζει σημαντικά καθε οπτοκινητική δραστηριότητα.

  • δυσκολία στην κίνηση στο χώρο και στα ομαδικά παιχνίδια με μπάλα,
  • δυσκολία στην εκτίμηση των αποστάσεων και στον προσανατολισμό,
  • δυσκολία στην κατανόηση του ρυθμού και του χρόνου,
  • δυσκολία με τα παζλ, τις κατασκευές με τουβλάκια (πχ LEGO) και τους χάρτες,
  • ζωγραφίζει πολύ απλά και ανώριμα,
  • στο γράψιμο ενώνει τις λέξεις μεταξύ τους,
  • ξεκινά να γράφει απο την μέση της σελίδας,
  • το μέγεθος των γραμμάτων δεν είναι σταθερό,
  • αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς,
  • αλλάζει την σειρά των γραμμάτων σε μια λέξη,
  • δεν στοιχίζει σωστά τους αριθμούς στο τετράδιο,
  • έχει μεγάλη δυσκολία στην γεωμετρία και τις συμμετρίες,
  • δεν μένει στις γραμμές όταν γράφει.

Κάποιες απο τις ενδείξεις που αναφέρονται εδώ, μπορεί να υπάρχουν και σε παιδιά προσχολικής ηλικίας χωρίς να σημαίνει οτι έχουν κάποια αδυναμία. Όταν όμως αυτές συνεχιστούν και στα πρώτα σχολικά χρόνια είναι πιο πιθανό να οφείλονται σε κάποια μορφή αδυναμίας.

πηγή: www.visiontraining.gr

Δραστηριότητες για την βελτίωση της περιγραφικής ικανότητας

«Μάντεψε τι»

Υλικά:

Κάρτες που απεικονίζουν διάφορα αντικείμενα π.χ ζώα , φρούτα , έπιπλα, ρούχα κτλ.

Παίκτες :Τουλάχιστον δύο

Οδηγίες παιχνιδιού:

Οι κάρτες είναι τοποθετημένες η μια πάνω στην άλλη ανάποδα πάνω σε μια επιφάνεια. Ο πρώτος παίχτης παίρνει μια κάρτ , αφού την παρατηρήσει αρχίζει την περιγραφή Π.χ. είναι ένα ζώο, ζει στη φάρμα και νιαουρίζει. Τι είναι; Ο άλλος παίκτης πρέπει να μαντέψει και να ονομάσει το αντικείμενο στο οποίο ταιριάζει η περιγραφή που άκουσε. Μετά παίζει ο επόμενος παίχτης . Όποιος κερδίσει τις περισσότερες κάρτες είναι ο νικητής .

«Ψάξε – ψάξε και θα το βρεις»

Υλικά:

  • Κάρτες που απεικονίζουν διάφορα αντικείμενα π.χ ζώα , φρούτα , έπιπλα, ρούχα κτλ.
  • Μια σακούλα ή ένα κουτί
  • Αντικείμενα (ότι αντικείμενο έχουμε στην κάρτα θα πρέπει να υπάρχει και σε πραγματικό αντικείμενο)

Παίκτες: Τουλάχιστον δύο

Οδηγίες παιχνιδιού:

Αρχικά τοποθετούνται τρεις εικόνες πάνω σε μια επιφάνεια. Τα αντίστοιχα τρια αντικείμενα τοποθετούνται μέσα στη σακούλα . Ο παίχτης που θα περιγράψει θα βάλει τα χέρια του μέσα στη σακούλα χωρίς να βλέπει τα αντικείμενα. O άλλος παίκτης θα πρέπει να μαντέψει τι πιάνει ο συμπαίκτης του μέσα στη σακούλα . Αργότερα μπορείτε να αυξήσετε των αριθμό των καρτών και των αντικειμένων . Για να αυξήσετε το βαθμό δυσκολίας μπορείτε να βάζετε αντικείμενα με περισσότερα από ένα κοινά χαρακτηριστικά ή να αποσύρετε τις κάρτες( οπτική βοήθεια).

«Τα έξυπνα πινέλα»

Υλικά :

  • Πινέλα –νερομπογιές , μαρκαδόρους
  • Δυο ίδια σκίτσα

Οδηγίες παιχνιδιού:

Μοιράζονται τα σκίτσα . Το παιδί ζωγραφίζει το σκίτσο . Όταν τελειώσει πρέπει να δώσει όλες τις κατάλληλες πληροφορίες για να ζωγραφίσει και ο συμπαίκτης του το ίδιο ακριβώς σκίτσο.

πηγή: ergo-logo-therapeia.blogspot.gr

3D χάρτες «που μιλάνε» βοηθούν την περιήγηση των τυφλών ατόμων

Ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Buffalo στις ΗΠΑ, σε συνεργασία με την εταιρεία Touch Graphics, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα πρωτοποριακού τύπου διαδραστικό χάρτη που σκοπό έχει να βοηθήσει όσο είναι δυνατόν περισσότερο στην περιήγηση των  τυφλών ανθρώπων (και όχι μόνο) στην πόλη. Ο χάρτης αποτελείται από τρισδιάστατα εκτυπωμένα στοιχεία του περιβάλλοντος μιας περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των δρόμων, των κτιρίων, καθώς και άλλων σημείων αναφοράς.

Ο χάρτης και τα αντικείμενα φωτίζονται από κάτω για να βοηθήσουν τα άτομα που μπορεί να μην είναι τυφλά, αλλά έχουν πολύ περιορισμένη όραση να μπορούν να βρουν καλύτερα αυτό που ψάχνουν.

Όταν ο χρήστης αγγίζει κάτι στο χάρτη, το αντικείμενο φωτίζεται από πάνω και μια ψηφιοποιημένη φωνή περιγράφει τι είναι το αντικείμενο και μπορεί να παρέχει οδηγίες για το σημείο, αν χρειαστεί.

Ένα μενού που ελέγχεται από μόλις τρία κουμπιά επιτρέπει στους χρήστες να επιλέξουν τη φωνητική περιήγηση σε όλα τα σημεία ενδιαφέροντος του χάρτη.

Ηχητικά εφέ που ενσωματώνονται στο τοπίο χρησιμεύουν ως ακουστικά σημάδια για τους ανθρώπους που έχουν προβλήματα όρασης. Για παράδειγμα ακούγεται ο ήχος του νερού σε ένα συντριβάνι, όταν ο χρήστης περνάει το χέρι του από το σημείο εκείνο του χάρτη, όπου υπάρχει ένα συντριβάνι.

Έτσι, όταν επιλέξει να βγει στον πραγματικό κόσμο και να περιηγηθεί στο σημείο, θα αναγνωρίσει κάθε ακουστικό σημάδι που έχει απομνημονεύσει από τον 3D διαδραστικό χάρτη και θα ξέρει άμεσα σε ποιο σημείο της πόλης/περιοχής βρίσκεται.

πηγή: www.onmed.gr/ meallamatia.blogspot.gr

Παιχνίδια για να μάθουν τα παιδιά ευκολότερα την ορθογραφία τους

Για τα παιδιά με δυσλεξία και άλλες μαθησιακές δυσκολίες η εκμάθηση τηςορθογραφίας είναι μια αποθαρρυντική και συχνά μη αποτελεσματική διαδικασία.Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες προτάσεις προσέγγισης της ορθογραφίας σαν παιχνίδι στα ελληνικά και τα αγγλικά.

  1. Γράψτε τις δύσκολες λέξεις μία – μία σε καρτέλες δίνοντας έμφαση με μαρκαδόρο στο κομμάτι της λέξης που είναι σημαντικό να θυμηθεί το παιδί ( κυρίως την κατάληξη ).Γυρίστε την καρτέλα ανάποδα και ζητήστε από το παιδί να γράψει με το δάχτυλό του πάνω στο γραφείο ή στο χαλί τη λέξη.
  2. Οργανώστε έναν αυτοσχέδιο αγώνα μπάσκετ με…λέξεις. Πάρτε δύο καλάθια σκουπιδιών και ορίστε έναν βασικό κανόνα ορθογραφίας για κάθε καλάθι. Ρίξτε τη μπάλα στο σωστό καλάθι και μαζέψτε πόντους.
  3. Παίξτε μία τρίλιζα ορθογραφίας. Στη θέση των Ο και Χ μπορούμε να βάλουμε δύο κατηγορίες λέξεων για εξάσκηση στην καταληκτική ορθογραφία.
  4. Παίξτε το γνωστό παιχνίδι παντομίμα αναπαριστώντας με κινήσεις του σώματός σας βασικές ενέργειες για εκμάθηση των καταλήξεων στα ρήματα.
  5. Κάντε επανάληψη των λέξεων της ορθογραφίας με κρεμάλα.
  6. Σχεδιάστε ένα διάδρομο με κενές θέσεις στις οποίες θα συμπληρώνονται οι λέξεις της ορθογραφίας. Νικητής θα είναι αυτός που θα συμπληρώσει πρώτος τις λέξεις του σωστά.
  7. Φτιάξτε τις καταλήξεις των λέξεων με πλαστελίνη.
  8. Οργανώστε ένα διαγωνισμό λαθογραφίας όπου νικητής θα είναι αυτός που θα γράψει τις πιο πολλές λανθασμένες λέξεις. Μια τέτοια δραστηριότητα θα ενισχύσει μια θετική στάση του παιδιού απέναντι στο λάθος, το οποίο θα πρέπει να έχει το χώρο που του αξίζει στη μαθησιακή διαδικασία, ως εκκίνηση για νέα γνώση

πηγή: www.infokids.gr

 

Μιλάω και γράφω με πιο πολλές λέξεις!

Μια σημαντική δυσκολία στα παιδιά που αντιμετωπίζουν Δυσλεξία/μαθησιακές δυσκολίες είναι το έλλειμμα του λεξιλογίου τους. Υπολείπονται σε πλούτο λέξεων σε σχέση με την ηλικία και το γνωστικό τους επίπεδο και αυτό φαίνεται περισσότερο κατά την αφήγηση τους είτε σε προφορικό είτε σε γραπτό επίπεδο. Η βασική κατηγορία λέξεων που εμπλουτίζει ένα κείμενο και δίνει ζωντάνια στην αφήγηση είναι τα Επίθετα!  Γι’ αυτό και εμείς σήμερα στο τμήμα ένταξης προσπαθήσαμε μέσα από την περιγραφή κάποιων ζώων να εμπλουτίσουμε το λεξιλόγιό μας, χρησιμοποιώντας –τι άλλο- τα επίθετα!

Ήταν μια ευχάριστη δραστηριότητα που άρεσε πολύ στα παιδιά και δεν τα κούρασε!!

 {besps}2016-2017/epitheta{/besps}

 

Τα συμπτώματα της Δυσλεξίας

Τα συμπτώματα της δυσλεξίας διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία. Εάν το παιδί έχει ένα ή δύο από τα σημάδια αυτά, αυτό δεν σημαίνει ότι έχει απαραίτητα δυσλεξία.Αλλά αν έχει πολλά από τα σημεία που αναφέρονται παρακάτω μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να κάνετε ειδικές εξετάσεις στο παιδί για να επιβεβαιώσετε ότι έχει δυσλεξία.

Αυτά είναι κάποια από τα βασικά συμπτώματα της δυσλεξίας ανά ηλικία:

Παιδιά προσχολικής ηλικίας (3-4 ετών) μπορεί:

ê  Να αρχίσει να μιλάει αργότερα από ό,τι τα περισσότερα παιδιά.

ê  Να έχει μεγαλύτερη δυσκολία από ό,τι τα άλλα παιδιά στο να προφέρει λέξεις.

ê  Να μην εμπλουτίζει το ίδιο γρήγορα με νέες λέξεις το λεξιλόγιό του και να μην είναι σε θέση να θυμηθεί τη σωστή λέξη για κάθε σκοπό.

ê  Να έχει πρόβλημα να μάθει το αλφάβητο, τους αριθμούς, τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα, τα σχήματα, το πώς να συλλαβίσει και το πώς να γράψει το όνομά του.

ê  Να έχει δυσκολία απαγγελίας μικρών ποιημάτων ή να σκεφτεί λέξεις με ομοιοκαταληξία.

ê  Να αργήσει να αναπτύξει λεπτές κινητικές δεξιότητες.

Παιδιά από το νηπιαγωγείο έως την ηλικία των 9-10 ετώνμπορεί:

ê  Να έχουν δυσκολία στην ανάγνωση σκέτων λέξεων, όταν δηλαδή αυτές δεν περιβάλλονται από άλλες λέξεις.

ê  Να καθυστερούν να μάθουν τη σύνδεση μεταξύ γραμμάτων και ήχων.

ê  Να συγχέουν μικρές λέξεις.

ê  Να κάνουν διαρκώς λάθη στην ανάγνωση και την ορθογραφία

Παιδιά ηλικία; 10-13 ετώνμπορεί:

ê  Να μην κάνουν καλή ανάγνωση

ê  Να αλλάζουν τη σειρά των γραμμάτων σε μία λέξη

ê  Να αδυνατούν να αναγνωρίσουν και να μάθουν προθέματα, επιθήματα, ρίζες λέξεων και άλλες πτυχές της ανάγνωσης και της ορθογραφίας.

ê  Να έχουν δυσκολία στην ορθογραφία και να γράφουν την ίδια λέξη με δύο διαφορετικούς τρόπους ακόμα και στην ίδια σελίδα.

ê  Να αποφεύγουν να κάνουν ανάγνωση φωναχτά.

ê  Να έχουν δυσκολίες με προβλήματα λέξεων στα μαθηματικά.

ê  Να δυσκολεύονται στη γραφή ή να έχουν δυσανάγνωστη γραφή, ή να κρατούν πολύ δυνατά την λαβή του μολυβιού/στυλού όταν γράφουν.

ê  Να αποφεύγουν γενικά τη γραφή

Παιδιά ηλικίας από 14 ετών μέχρι και 18-19 ετών μπορεί:

ê  Να διαβάζουν πολύ αργά και με πολλά λάθη/ανακρίβειες

ê  Να εξακολουθούν να γράφουν την ίδια λέξη με διαφορετικούς τρόπους σε ένα ενιαίο κομμάτι κειμένου.

ê  Να αποφεύγουν τα τεστ που απαιτούν ανάγνωση και γραφή

ê  Να έχουν πρόβλημα να κάνουν περίληψη/σύνοψη κειμένου

ê  Να μην έχουν καλή δυνατότητα απομνημόνευσης κειμένου

ê  Να έχουν περιορισμένο λεξιλόγιο και να μην είναι σε θέση να αποθηκεύσουν πολλές πληροφορίες από την ανάγνωση

Ενήλικες μπορεί:

ê  Να αποκρύπτουν τα προβλήματα ανάγνωσης που αντιμετωπίζουν

ê  Να μην είναι καλοί στον συλλαβισμό λέξεων

ê  Να αποφεύγουν τη γραφή

ê  Να έχουν αυξημένες ικανότητες στην προφορική επικοινωνία

ê  Να βασίζονται περισσότερο στη μνήμη τους και όχι στην ανάγνωση νέων πληροφοριών

ê  Να είναι καλοί στην επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους και στο να «διαβάζουν» τους ανθρώπους (διαισθητικοί).

ê  Συχνά να εργάζονται σε μια δουλειά που είναι πολύ πιο κάτω από τις πνευματικές τους ικανότητες

ê  Να έχουν δυσκολία με τον προγραμματισμό και την οργάνωση.